vanwege het Corona-virus zijn het zorgelijke tijden en worden er ongekende maatregelen getroffen. Om heel andere reden waren de laatste jaren 30 van de 20e eeuw ook zorgelijke tijden en werden er ook drastische maatregelen genomen.
Wilt u dit artikel lezen, klik dan hier.
Lees dan eens een verhaal over de geschiedenis van de Vesting Gorinchem, op de computer, of lekker met de tablet op de bank. Zie https://vestinggorinchem.nl/
De laatste cursus vestingwerken is in 2016 gegeven en was met 30 deelnemers een succes.
Daarna hadden we het wat druk met een evenement en begon ook de Gorcum Academie.
Om de sindsdien bij de werkgroep vesting bijgekomen nieuwe leden wat bij te spijkeren, doen zij nu de cursus vestingwerken. Onder het genot van een hapje en een drankje wordt er toch serieus op de cursus-vragen gestudeerd.
In het najaar organiseren wij weer de cursus vestingwerken voor eenieder die mee wil doen.
Afhankelijk van het aantal deelnemers zijn de kosten ca. € 25,- totaal voor 4 cursusavonden.
Het maximum aantal deelnemers is 30 personen. Locatie en data zijn nog niet bekend.
Inhoud cursus:
Heeft u interesse? Dan kunt u zich alvast voorlopig inschrijven door een email te sturen naar hugo.ouwerkerk@vestinggorinchem.nl
De waterhuishouding van de polder en de inundaties van de Nieuwe Hollandse Waterlinie bij Gorinchem (met veel mooie oude kaarten, maar je moet er wel even voor gaan zitten).
Ga naar dit artikel: De uitwatering en inundatie bij Gorinchem
Een paar leden van de Werkgroep vesting Gorinchem hebben vandaag harde wind en regen getrotseerd en zijn op excursie geweest in het plaatsje Buren, bij Tiel. Dit omdat halverwege de 16e eeuw hier één van de eerste Italiaanse vestingbouwers, die naar de lage landen kwamen, actief is geweest. Dat was Allesandro Paqualini, hij heeft de middeleeuwse muren van Buren bestand gemaakt tegen het krachtiger geworden buskruitgeschut, door deze te verlagen en er aan de binnenzijde een aarden wal tegenaan te leggen.
Deze wal met middeleeuwse muur is nog grotendeels aanwezig. We vinden gelukkig nog een droog moment, zelfs met enige zonneschijn en dat was voldoende om de volledige wal van buren rond te lopen. Dat is ook zo gebeurd, want Buren is klein en pittoresk, met smalle straatjes en prachtig gerestaureerd. Een aanrader voor een mooie zondagmiddag.
Buren was één van de eerste plaatsen in Nederland, waar de renaissance bouwstijl werd geïntroduceerd. De renaissance was in Italië ontstaan en Allesandro Paqualini introduceerde de daarbij behoren bouwstijl in de lage landen met zijn ontwerp voor de bovenbouw van de toren van de Sint-Lambertuskerk in Buren.
Wikimedia Commons Attribution-Share Alike 4.0 International
Verder staat er in Buren ook een prachtig voormalig weeshuis, waarin het Marechausseemuseum is gevestigd. Dit museum is opgericht door een Gorcummer, Marius Cornelis van Houten (Gorinchem, 10 november 1879 – Leiden, 8 februari 1953).
Marius Cornelis van Houten, grondlegger van INTERPOL en oprichter Marechausseemuseum.
Gorinchem had tot 1967 ook een Marechausseepost gevestigd in een houten huis met schuren op Bastion 8, boven de kruitmagazijnen (Symposion), die toe ook door de Marechaussee werden gebruikt. Echter van die geschiedenis is in het museum niets terug te vinden.
De “Marechausseekazerne” in bastion 8 te Gorinchem.
Tot zover dit kort verslag.
Neem ook eens een kijkje in Buren, op 30 minuten rijden van Gorinchem!
Krantenarchief Regionaal Archief Gorinchem.
2020 staat in het kader van de viering van 75 jaar vrijheid, omdat we 75 jaar geleden door de geallieerden bevrijd zijn van de laatste bezetting van ons land en dus sindsdien in vrijheid leven.
Er zijn grote evenementen en als gebruikelijk worden weer veel intochten gehouden met militaire voertuigen uit die tijd en aandacht besteed aan de gevoerde strijd in 1944 en 1945 ter bevrijding van ons land.
Na het bekend worden van de Duitse capitulatie kon de Nederlandse vlag weer uit; Molenstraat Gorinchem. Fotocollectie Regionaal Archief Gorinchem.
Echter er is steeds minder aandacht voor de mensen die in 1940 geprobeerd hebben om onze vrijheid te verdedigen, waarbij wij de vrijheid verloren. In 2020 dus 80 jaar geleden.
Hier op de site over de vesting Gorinchem lijkt het ons goed om dit jaar hier eens aandacht aan te besteden. In de meidagen was de sfeer in de vesting Gorinchem zenuwachtig, want door de Nederlandse strategische maatregelen en het verloop van de strijd kon het gevechtsterrein wel eens bij de vesting Gorinchem komen te liggen.
Op 3 januari 1940 bezoekt prins Bernard de troepen van de “Groep Merwede”, met een inspectie en defilé in Gorinchem. Fotocollectie Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH).
De krant “De Gorcumer” van woensdag 3 januari 1940. Krantenarchief Regionaal Archief Gorinchem.
Op de site Vesting Gorinchem zullen dit jaar dan ook regelmatig stukjes geplaatst worden betreffende de militaire voorbereidingen in en rond de vesting Gorinchem en de gebeurtenissen in het land, met de strijd in de meidagen 1940 en de zenuwachtige situatie in Gorinchem als climax. In dit kader zullen er ook lezingen over dit onderwerp gegeven worden bij de Historische Vereniging ”de Heerlijkheid Vuren” en bij de Historische Vereniging Oud-Gorcum.
Heeft u rond Kerst en Nieuwjaar wat meer tijd en zin om te relaxen?
Dan is het misschien leuk om met de tablet op de bank eens wat te lezen over de krijgs- en vestinggeschiedenis van Gorinchem.
Zie op deze site bijvoorbeeld de hoofdstukken:
Stukje vestingplattegrond uit 1897 van de Genie in Gorinchem, met bastion 11, bij de Vijfde Uitgang. In bastion 11 was toen alleen nog het Groot Kruitmagazijn gebouwd (dat heet nu “de Bunker”????). Erop klikken om te vergroten.
Wat was de historisch correcte situatie?
Deze duidelijke plattegrond in kleur uit 1897 is ook voor leken goed leesbaar.
Volgens deze plattegrond en de beschrijving in het Genie Register 1897 was er een rechte haag (dunne blauwe lijn) op ca. 4 m van de bekledingsmuur (rode lijn) van de wal. Met daarachter een rij knotwilgen (blauwe stipjes). Vanaf de grijze lijn loopt het het talud wat steiler af naar de waterlijn, dus de haag stond bovenaan dit talud. Origineel was de haag 6 voet (ca. 1,8 m) hoog.
Stukje vestingplattegrond uit 1897 van de Genie in Gorinchem, met bastion 9 en 10. In bastion 9 was toen alleen nog het militair laboratorium gebouwd (dat heet nu “Kruithuis”).
Opmerkingen betreffende de nieuwe haag:
De bramenstruiken waar de kids lekker in konden spelen?
Opmerkingen gelezen in de social media en de lokale krant:
lommerrijke groenstrook tot blubber.
Dit is allemaal schromelijk overdreven en riekt naar sensatiezoekerij i.p.v. een zinnige discussie op basis van feiten.
Maart 2015 de wildgroei aan bramenstruiken is verwijderd.
De feiten:
Conclusie:
De genoemde beweringen op de social media en in de krant zijn allemaal onzin en gebaseerd op een zucht tot sensatie zoeken.
Zomer 2019, de “lommerrijke” begroeiing.
Blubber, dat is een feit:
Meidoorn kan het beste aangeplant worden in voor- of najaar.
Met dit natte najaar op de zachte grond wordt een dergelijke actie vanzelf een modderboel.
Dat ziet er nu inderdaad heel dramatisch uit en de firma die dit heeft uitgevoerd had toch wel even de rijsporen glad kunnen trekken.
Maar wie oog heeft voor de natuur, die weet, dat dit in het voorjaar zo weer is begroeid.
Tenzij men nog een verharding aan gaat brengen op dat struinpad, maar dat weten wij niet.
Dus al dit misbaar is onnodig.
Kritiek op het plan:
Verder wordt er ook nog kritiek geuit op het vestingplan in zijn algemeen en op de betrokken wethouder persoonlijk. Dat is ook zeer onterecht.
Vanuit de landelijke overheid wordt de gemeente al lang gevraagd om een planmatige verantwoorde omgang met een groot en belangrijk rijksmonument als de vestingwal van Gorinchem.
Waar waren twee jaar geleden die mensen, die nu zo’n grote mond hebben?
Wat de Werkgroep Vesting Gorinchem betreft, is dat vestingplan zeker niet allemaal “koek en ei”, wij zijn het ook met een aantal zaken niet eens. Maar zonder je ergens in te verdiepen een grote mond open trekken is niet zo netjes en komt ten laste van ons aller samenleving.
Spreekwoorden blijken altijd waar, zoals in dit geval “de beste stuurlui staan aan wal”.
Wilt u weten, wat wij in deze boeken hebben ontdekt?
Klik dan hier.
Waarschijnlijk in 1880 is de steenen beer bij de Duveltjesgracht verhoogd en heeft toen zijn huidige vorm gekregen.
Regionaal Archief Gorinchem 0118 De Oude Wolpherensedijk met het veer naar Sleeuwijk, veerhuis “de Zwaan”, op de Merwede stoom en zeilschepen en op de voorgrond Bastion VI met de beer, gezien vanuit het oosten 1861
Daarvoor was het een gewone gelijkzijdige steenen beer zoals op dit schilderij is te zien (hier zonder monnik). De hier getekende dijk is de Oude Wolpherensedijk richting Hardinxveld. Die heette “Oude”, sinds het kanaal naar Steenenhoek is gegraven in 1819. De dijk langs het kanaal ging Nieuwe Wolpherensedijk heten. Het overblijfsel van de Oude Wolpherensedijk heet tegenwoordig “De Punt”. Het eerste huis aan de dijk op dit schilderij is het oude Veerhuis van het grote veer, een belangrijke schakel in de hoofdroute van Amsterdam, via Utrecht, Gorinchem, Breda naar Antwerpen, of via Brussel naar Parijs.
Toen is er op de verhoogde beer in plaats van een monnik het hekwerk met “pikkebroekpunten” gezet.
Hoe die “pikkebroek” punten moesten zijn is ook nauwkeurig uitgetekend met de precieze maten.
Regionaal Archief Gorinchem THA4-379 Tekening Tolhuis met beer. 1760
De reden van de verhoging is nog onbekend maar zal te maken hebben gehad met hogere rivierstanden er is namelijk nog deze tekening van de oude beer (met grof gemetselde monnik), met het water tot aan de rand.
Naar aanleiding van onderzoek door ons werkgroeplid Arie Saakens zijn wij vorige week met drie man sterk naar het Nationaal Archief geweest en hebben daar o.a. de originele tekeningen gevonden van de verhoging van de steenen beer. Dus dat maakte het mogelijk om dit stukje vestinggeschiedenis in beeld te brengen.
Vind u het ook leuk om dit soort zaken uit te zoeken, meldt u dan aan als lid van de Werkgroep Vesting Gorinchem (voor leden van Oud-Gorcum gratis en voor niet leden is een lidmaatschap van Oud-Gorcum nodig voor €25 per jaar).
M.v.g.,
Hugo Ouwerkerk