Dit is een fragment van een luchtfoto uit 1952. Het toont de inrichting van Bastion XI bij de Vijfde Uitgang. Links zie je het toen nog gloednieuwe militaire instructiegebouw (gebouwd in 1950, nu genaamd ‘de Luisterpost’). In het midden staat het Groot Kruitmagazijn (tegenwoordig ‘de bunker’), en rechts daarvan, bij de rode pijl, bevindt zich een klein vierkant gebouwtje dat inmiddels is verdwenen. Dat gebouwtje was de ‘gaskamer’.
Zoals hierboven is te zien, werd op 27 oktober 1930 een vergunning aangevraagd voor de bouw van de gaskamer.
Op 4 november verleende de gemeente Gorinchem de bouwvergunning.
Dit op basis van het bovenstaande bestek en de onderstaande bijbehorende tekening.
De tekening in blauwdruk is gedateerd op 31 oktober 1931 en door de gemeente afgestempeld op 4 november 1930, de datum waarop de bouwvergunning werd verstrekt. Het is dus twijfelachtig of het gebouwtje nog in 1930 is gebouwd. Waarschijnlijk is 1931 het jaar van de bouw geworden, maar dat weten we vooralsnog niet zeker.
In Gorinchem was ook een gasschool gevestigd, in de voormalige vrouwengevangenis aan de Keizerstraat. De gaskamer in Bastion XI diende om militairen te trainen in het gebruik van het gasmasker.
Hier zien we de mannen aan het werk, gekleed in een gaspak. Dit is een gasontsmettingsoefening. Rechts op de achtergrond is de gaskamer te zien.
In 1939 was er sprake van oorlogsdreiging en bij firma De Vries Robbé was onder het personeel een afdeling Luchtbeschermingsdienst opgericht. Deze moest ook kunnen functioneren tijdens een gasaanval, en daarom kreeg men prompt een oefening met het gasmasker in de gaskamer in Bastion XI.
Vooralsnog hebben wij geen melding gevonden van de sloop van de gaskamer. In 1967 staat de gaskamer nog aangegeven op de topografische kaart. In de volgende versie van die kaart is er echter helemaal geen bebouwing meer te zien in Bastion XI. Dat is onjuist, want het Groot Kruitmagazijn en de Luisterpost staan er nog steeds.
In 1989 verschijnt een geheel vernieuwde versie van de topografische kaart. Daarop zijn de Luisterpost en het Groot Kruitmagazijn correct weergegeven. De gaskamer is echter verdwenen. Zij is dus ergens tussen 1967 en 1989 afgebroken.
Hiermee eindigt de beschrijving van dit kleine bouwwerk binnen de vesting Gorinchem.
Auteur: Hugo Ouwerkerk
Regie: ChatGPT
Zie ook het artikel ‘de eerste gegasde Gorkumer’ op deze site: https://vestinggorinchem.nl/artikelen/de-eerste-gegaste-gorkumer-de-militaire-gasschool/