Arie Saakes, vrijwilliger bij het archeologisch depot Gorinchem en Werkgroep Vesting Gorinchem vond tijdens archief onderzoek gegevens met tekeningen van de derde Stenen Beer in Gorinchem. Zie ook ons eerdere verhaaltje hierover: https://vestinggorinchem.nl/artikelen/drie-gorinchemse-beren/
Op deze tekening zien we dat de Genie, in tegenstelling tot wat wij hier zeggen, deze beer nummer II geeft (de middelste). Boven zien we als nummer I de Stenen beer bij de Duveltjesgracht, die aansluit op de Punt (hier dus nog Wolphaartschen Dijk geheten).
Als tweede dus de betreffende Beer, die links aansluit op het Kerkhof Bastion, oftewel Bastion 4 (later omgenummerd naar Bastion 3 en waarin de Caponnière gemaakt is). Rechts sluit de Beer aan op de nieuwe dijk langs het nieuwe kanaal van Steenenhoek. Deze dijk heet dan ook de Nieuwe Zuider Kanaaldijk.
Als nummer III is de Beer bij het Paardenwater getekend.
Op deze tekening zien we linksboven het aanzicht van de Beer met daaronder het bovenaanzicht Daaronder zien we de fundatie, maar wat uitermate interessant is zijn de doorsnedes van de beer links. Er loopt een gang door die Beer! En we zien ook een schietgat.
Er komen wel meer holle Beren voor in Nederland, zoals in Muiden en in Veere. Evenals in die Beren, dien ook in deze Gorinchemse Beer de gang als geweergallerij. De schietgaten zijn dus verdeeld over de lengte van de Beer. Hier konden een aantal geweerschutter naast elkaar staan, om door die schietgaten te schieten.
Maar waarom was dat zo gemaakt? Nou, de toegangsweg naar de Kanselpoort liep nu aan de andere zijde van het kanaal van Steenenhoek. De schutters in de Beer bestreken het kanaal en het dijkje aan de overzijde, zijnde de weg naar de Kanselpoort. In de dikke beer werden de schutters immuun geacht voor schoten van de aanvaller.
In het aanbestedingsbestek valt te lezen “met Creneaux”, dat zijn schietgaten, maar dan valt iets bijzonders op; “zal op beide zijden worden toegemetseld” en “aangeaard, als of dezelve niet bestond”. Men wilde dus het bestaan van deze gang geheim houden! Hoewel de oplettende reiziger aan de overzijde van het kanaal misschien de schietgaten kon zien.
Dus toch een geheime gang in Gorinchem.
Met dank aan Arie Saakes!
Wie met de geschiedenis van Gorinchem bezig is, ontdekt telkens weer wat bijzonders.
Wilt u ook leuke dingen ontdekken?
Wordt dan vrijwilliger bij:
- het archeologisch depot Gorinchem https://www.archeologiegorinchem.com/contact/contact-opnemen/
of bij
- de Werkgroep Vesting Gorinchem hugo.ouwerkerk@vestinggorinchem.nl