Gegevens
Type kanon: Granaatkanon 16 cm.
Gewicht loop: Ca. 2100 kg.
Origineel: Gefabriceerd in Luik vanaf 1825 als een lang kanon, kaliber 30 pond, model Sessler, type 3.
Gemodificeerd: In 1865 opgeboord, voorzien van een bronzen bus met ’trekken en velden’ en ingekort.
Affuit: Rolpaard.
Geschiedenis
Dit type kanon is in de jaren 1817 en 1818 ontworpen door de artillerie-officier J.W. Sesseler als een nieuw standaard model, zijnde een lange 30-ponder. Het kanon was 15,5 kalibers lang. Er ontstonden 3 typen, gefabriceerd naar het Sesseler-model.
Het kanon in Gorinchem is van het type 3, wat vanaf 1825 werd gemaakt in Luik. Het type 3 is herkenbaar aan een gewelfde kulas en aan het feit, dat er helemaal geen fabrieks- informatie op staat.¹ Het kanon heeft wel een nummer, ingeslagen in de 2e band vanaf de kulas; no. 2283.
Tussen 1850 en 1860 was er een nieuwe ontwikkeling betreffende het stabiliseren van de vlucht van de afgeschoten projectielen. Dit werd bereikt door het aanbrengen van getordeerde groeven (’trekken en velden’) in de lopen van geschut. De tot dan toe ronde kogels werden puntvormig met nokken op de zijkant. Bij he afschieten gleden die nokken dan door die groeven. Hierdoor ging de puntkogel, of puntgranaat om zijn as draaien en bleef daardoor veel beter rechtuit vliegen. Met dit zogenaamde ‘getrokken’ geschut kon dus meer precies worden geschoten en de kanonnen met gladde lopen raakten verouderd.
Het zogenaamde verbussen van bestaande kanonnen met gladde loop en het in die bussen aanbrengen van deze getordeerde groeven was een goedkope oplossing, om te moderniseren zonder dat men nieuw modern geschut aan hoefde te schaffen. In Nederland heeft deze modificatie rond 1865 plaatsgevonden, waarbij ook de ‘koppen’ van de kanonnen werden afgezaagd en er dus een kort kanon ontstond met getrokken loop.
Dit was in die tijd schijnbaar een technische noviteit, want Nederland heeft deze ingreep nog laten zien op de Wereldtentoonstelling van 1867 te Parijs². Na die ingreep werden deze kanonnen aangeduid als zijnde een “granaatkanon 16 cm”. ³
Echter de besparing was van korte duur, de ontwikkeling van het geschut ging in die tijd opeens zo snel, dat men 7 jaar later al het eerste (inmiddels nog veel modernere), getrokken achterlaadgeschut aan moest schaffen. De grove groeven in de kanonsloop waren geëvolueerd tot vele fijne groeven. En de nokken op de granaten waren vervangen door een zachtmetalen band.
Annotaties
1 Kanonnen van Nederland door Nico Brinck, pagina 300,301 en 302.
2 Militaire Spectator, 1867-0639-01-0083, Eene wandeling over de Wereldtentoonstelling te
Parijs in 1867, door C. D. H. Schneider, pagina 683.
3 Kanonnen van Nederland door Nico Brinck, pagina 318.