De eerste gegaste Gorkumer – de militaire gasschool

Binnen onze stad is ook een militaire gasschool geweest. In 1938 lezen we in het Nieuwsblad van 28 januari een vermelding dat de Militaire Gasschool van Utrecht naar onze stad zal verhuizen.

Militaire gasschool verplaatst naar Gorinchem - Nieuwsblad (voor Gorinchem en omstreken), 28011938
De militaire gasschool wordt verplaatst van Utrecht naar Gorinchem. (Bron: Nieuwsblad (voor Gorinchem en omstreken), 28/01/1938)

Enkele dagen later wordt dit ook in de gemeenteraad besproken, dhr. Roza stelt de raad de vraag of dit werkelijk zo is, de voorzitter van de gemeenteraad antwoordde dat hier niets van bekend was. Medio februari volgde in de officiële bekendmaking in de kranten, de gasschool zou gevestigd worden in de toen leegstaande voormalige vrouwengevangenis in de Keizerstraat.

Entree in de Keizerstraat op no 24, van de vrouwengevangenis en later de militaire gasschool.

Uiteindelijk bleek de overplaatsing per 1 augustus van 1938 een feit. Voor Gorinchem geen klein dingetje, hiermee werd het garnizoen in de stad sterk uitgebreid, naast de gasschool werden ook vier compagnieën geneeskundige troepen aan het garnizoen toegevoegd. In maart 1939 waren er hierdoor ongeveer 700 man gestationeerd. Het merendeel van het personeel van de geneeskundige troepen en de gasschool werd gehuisvest in de Citadelkazerne die toen al geruime tijd grotendeels leeg stond.

Op de school ging ook wel eens iets mis, zo blijkt uit dit artikel uit de krant De Gorcumer, 26-10-1938:

Nieuwsgierigheid gestraft - Slachtoffer van gasaanval - De Gorcumer, 26-10-1938

Hier nog een aantal foto’s van de militaire gasschool die gepubliceerd zijn in het blad “De Katholieke Illustratie” van 10 Aug 1939. Op de eerste foto staat rechts op de achtergrond een gebouwtje dat dienst deed om te oefenen met gasmaskers, dit is op Bastion 11.
Dit werd een “gaskamer” genoemd. Na de Tweede Wereldoorlog kreeg die term een heel andere betekenis.

Gorinchem 1939 - Het ontsmetten van den met mosterdgas besmetten weg Gorinchem 1939 - Adspirant-reserveofficieren bij een les in het laboratorium Gorinchem 1939 - De gasverkenner snuffelt en gasalarm Gorinchem 1939 - Het testen van de gasverkenners met behulp van de reukmeetinstallatie Gorinchem 1939 - Modellenkamermet typen gasmaskers Gorinchem 1939 - Na het signaal gasalerm begeven de manschappen zich naar de schuilplaats gorinchem-1939-militaire-gasschool-klaslokaal-onderricht-in-de-behandeling-van-een-gasmasker

gorinchem-1939-militaire-gasschool-majoor-a-w-claassen-in-zijn-werkkamer-directeur-militaire-gasschool
Majoor A.W. Claasen, directeur van de militaire gasschool.

Er zijn nog wat meetinstallaties van de gasverkenners bewaard gebleven, zo mochten we van A. Human foto’s plaatsen op onze site van de installatie die hij in zijn verzameling heeft. De foto’s zijn gemaakt door oorlogsspullen.nl.
Wanneer je op een thumbnail klikt kun je de afbeelding in groter formaat bekijken.

 

Na de Tweede Wereldoorlog kreeg het gebouw een bestemming als militair hospitaal, de M.G.D. (Militair Geneeskundige Dienst) werd er gevestigd.

Eind november 1977 besloot de gemeenteraad in Gorinchem dat het (niet meer in gebruik zijnde) pand van waarin voorheen de vrouwengevangenis, de militaire gasschool en het militair hospitaal gevestigd waren gesloopt zou moeten worden. Medio december dat jaar werd al gestart met de sloop van het gebouw.

Keizerstraat sloop vrouwengevangenis 1978.jpg
Sloop van de voormalige vrouwengevangenis in de Keizerstraat in Gorinchem (1978)
Hoek Keizerstraat Balensteiger met op voorgrond puin van de sloop van de Vrouwengevangenis
Hoek Keizerstraat – Balensteiger met op voorgrond puin van de sloop van de Vrouwengevangenis (1978) – Foto Regionaal Archief Gorinchem

Leuk weetje; het Nieuwsblad (voor Gorinchem en Omstreken) meldde eind oktober 1980 dat een deel van de stenen van de voormalige vrouwengevangenis hergebruikt zijn in de buitenmuur van het pand Molenstraat 50 (op de hoek van de Krabsteeg):

RAG001000255_184_R

Naast het muurtje in de Krabsteeg is er ook nog een gietijzeren muurankerornament van het gebouw bewaard gebleven in de vorm van een leeuwenkop:

Gietijzeren leeuwenkop – vrouwengevangenis (collectie Barry van Baalen)